Kistenreiniger en aardappelcysteaaltjes

Eén van de verspreidingsmogelijkheden van quarantaineorganismen is fust (aardappelkisten, groentekisten). Dit geldt ook voor o.a. aardappelcysteaaltjes (Globodera rostochiensis en G. pallida).
In het kader van het Actieplan Aaltjesbeheersing is een door Agro Proces Techniek ontwikkelde kistenreiniger op basis van geözoneerd water en ozon getest.

Uit het uitgevoerde onderzoek bleek dat er geen enkel effect van de ozonbehandeling was op de cystinhoud van G. pallida. Omdat er geen doding van G. pallida was, kan van de kistenreiniger in zijn huidige vorm ook geen adequate ontsmetting worden verwacht tegen de andere quarantaineaaltjes Meloidogyne chitwoodi en Ditylenchus dipsaci.

Inleiding

Eén van de verspreidingsmogelijkheden van quarantaineorganismen is fust (aardappelkisten, groentekisten). Dit geldt zowel voor bacteriën, zoals ringrot (Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus), als voor aardappelcysteaaltjes (Globodera rostochiensis en G. pallida), wortelknobbelaaltjes (Meloidogyne chitwoodi en M. fallax) en stengelaaltjes (Ditylenchus dipsaci). In kisten kunnen restanten besmette grond aanwezig zijn, maar ook schillen of stukjes aardappel met daarop cysten.

Agro Proces Techniek heeft in samenwerking met het kistenreinigingsbedrijf van Frans Renne te Biddinghuizen een nieuwe APT-kistenreiniger ontwikkeld op basis van ozon. In één werkgang worden de kisten gereinigd met geözoniseerd water en ontsmet met ozon. Het spoelwater wordt hergebruikt.

Ozon is een zeer krachtig oxidatiemiddel en wordt gebruikt voor het ontsmetten van drinkwater en industrieel en huishoudelijk afvalwater. In de agrarische sector werd ozon al in de negentiger jaren van de vorige eeuw gebruikt voor het ontsmetten van recirculatiewater in gesloten teeltsystemen in de tuinbouw.

Het Productschap Akkerbouw heeft in het kader van het Actieplan Aaltjesbeheersing PPO-agv opdracht gegeven te onderzoeken of de bedrijfsklare APT-kistenreiniger in staat is om het aardappelcysteaaltje Globodera pallida te doden. 

Onderzoek

Op twee plaatsen in de te ontsmetten kisten zijn gaaszakjes met elk 2.000 cysten/zakje van Globodera pallida aangebracht; op de bodem in de hoek en op de bodemlat .
Alle behandelingen zijn in drievoud uitgevoerd; dus 9 kisten totaal met in elke kist op twee plaatsen een zakje met cysten. De kisten zijn met drie verschillende snelheden door de kistenreiniger getransporteerd:

• 20 kisten per uur; het hele reinigingsproces duurt 3 minuten per kist;
• 25 kisten per uur; het hele reinigingsproces duurt 2,4 minuten per kist;
• 45 kisten per uur; het hele reinigingsproces duurt 1,3 minuten per kist.

De maximale capaciteit van de machine is 50 kisten per uur.
De ozonconcentratie van de kistenreiniger is in november 2010 door de leverancier van de ozongenerator (Lentech) gemeten en bedroeg 28 mg/l in het desinfectiewater, wat het maximale bereik van de meter was en dus mogelijk een onderschatting van de reële waarde. Bij de watertemperatuur van 15 graden Celsius tijdens de proef zou theoretisch volgens APT de ozonconcentratie maximaal 50 mg/l kunnen bedragen.
De effectiviteit van de behandelingen is vastgesteld in een lange loktoets, waarin eieren uit behandelde cysten van aardappelcysteaaltjes (Globodera pallida) te lokken zijn gelegd.
De cysten uit de zakjes zijn te lokken gelegd op een zeefje/gaasbuisje, boven een wekstof. Deze wekstof bestaat uit wortelexudaat van aardappel en is ten behoeve van de loktoets verzameld. Gedurende zes weken is wekelijks de wekstof afgetapt en ververst en zijn de juvenielen geteld die uit de eieren door het gaasbuisje zijn gekropen en in de wekstof terecht gekomen zijn.

Resultaten

Uit de loktoets bleek dat uit 44% van de eieren van de onbehandelde cysten, die op het gaasbuisje te lokken zijn gelegd, onder invloed van de wekstof vitale juvenielen zijn gekomen, die door het gaasbuisje heen in de wekstof terecht zijn gekomen.
Bij alle behandelingen is dit percentage hoger, wat tot de conclusie leidt dat er geen enkel effect van de ozonbehandeling is op de cystinhoud van de cysten van G. pallida.
Ook is er geen verschil te zien tussen de diverse snelheden van behandeling.

Conclusies

In deze proef is geen enkel effect van ontsmetting geconstateerd op de cystinhoud van het aardappelcysteaaltje Globodera pallida.
Er is tevens geen enkel verschil in effectiviteit geconstateerd tussen de verschillende snelheden van de machine van 20 tot 44 kisten per uur.
De totale behandelingstijd van reiniging en ontsmetting was in de proef maximaal 2 minuten bij 20 kisten per uur, bij een inschatting dat voor de aan- en afvoer van de kist naar en uit de ontsmettingsunit hooguit 30 seconden nodig is. Bij toenemende capaciteit is de behandelingstijd nog korter. Een langere behandelingstijd is bedrijfseconomisch niet haalbaar.
Omdat er geen doding van G. pallida was, kan van de kistenreiniger in zijn huidige vorm ook geen adequate ontsmetting worden verwacht tegen de andere quarantaine aaltjes Meloidogyne chitwoodi en Ditylenchus dipsaci.

Voor een effectieve ozonbehandeling zijn er twee voorwaarden: een voldoende hoge concentratie en een voldoende hoge behandelingstijd. Bovendien hangt het ontsmettende effect sterk af van de vervuilingsgraad van de kisten.
De ozonconcentratie is niet gemeten tijdens de proef, maar was op een eerder tijdstip wel gemeten en zou volgens APT meer dan 28 mg per liter water zijn ofwel 28 g per m³ water. Uit eerder onderzoek is gebleken dat deze dosis effectief was tegen het wortelnecroseaaltje Radopholus similis bij voldoende lange behandelingstijd.
Naast het feit dat de ozonconcentratie niet exact bekend was tijdens het wasproces is het ook zeer waarschijnlijk dat de behandelingstijd in deze proef te kort was voor een betrouwbare ontsmetting tegen cysten van G. pallida.

Reactie kistenreinigingsbedrijf:

• De oorzaak van de tegenvallende resultaten is nog niet duidelijk;
• Er wordt meetapparatuur in de kistenreiniger ingebouwd om de ozonconcentratie tijdens het wassen en ontsmetten te kunnen meten;
• Zolang er geen harde onderzoekgegevens beschikbaar zijn over de effectiviteit tegen schadelijke quarantaineorganismen, wordt de kistenreiniger alleen ingezet voor het wassen van kisten met geözoniseerd water. Op korte termijn wordt getracht om alsnog onderzoek te laten uitvoeren.