Toepassing van Moddus in de teelt van wintertarwe

Al meer dan 30 jaar wordt bij de teelt van wintertarwe gebruik gemaakt van chloormequat, kortweg CCC, om de strostevigheid te verbeteren en daarmee de kans op legering te verminderen. Legering, met name wanneer deze al vroeg optreedt, heeft een negatief effect op o.a. de opbrengst en de korrelkwaliteit, en bemoeilijkt het oogsten. De huidige rassen zijn (vrij) stevig maar dit sluit legering niet uit, zeker niet in hoogopbrengende gewasbestanden. Groeiregulatoren kunnen de strostevigheid aanzienlijk verbeteren.
Sinds enkele jaren is er een nieuwe groeiregulator "Moddus" op de markt verschenen en deze wordt reeds in aanzienlijke mate door de praktijk toegepast. Binnen de huidige graanteelt zijn lage teeltkosten echter een vereiste. Het goedkopere CCC past daarin; Moddus is relatief duur. Tegenover deze hogere kosten van Moddus zal derhalve een meeropbrengst moeten staan.

Een éénmalige bespuiting met een mix van 1 l/ha CCC + 0,25 l/ha Moddus bleek een goede optie. Deze mix kon het beste in het twee knopenstadium gespoten worden.
Een relatief goedkope en toch voldoende betrouwbare strategie bleek het spuiten van 2x één liter CCC (DC 30 en DC 32).

Onderzoek

Over het tijdstip van toediening, de dosering en een combinatie met CCC wordt rond Moddus veel gesproken. De werking van Moddus (en ook CCC) varieert namelijk van jaar tot jaar al naar gelang de groeiomstandigheden. Groeiregulatoren vragen groeizaam weer en gunstige temperaturen. CCC werkt reeds bij temperaturen van 10 à 12 °C terwijl een goede werking van Moddus iets hogere temperaturen (12 à 14 °C) vereist. De effectiviteit van Moddus is echter beter dan die van CCC.

Om meer inzicht te krijgen in de optimale inzet van Moddus in wintertarwe zijn van 2000 t/m 2002 door PPO proeven aangelegd op proefboerderij Ebelsheerd. Hierbij zijn voor Moddus het tijdstip van toediening, de dosering en combinaties met CCC onderzocht. Alle drie de jaren is de proef ingezaaid met het ras Florida. Dit ras wordt in Groningen vrij veel geteeld, is vrij lang en staat bekend als gevoelig voor legering. Er is in de proeven gekozen voor het aanleggen van twee stikstoftrappen om ieder jaar een zo groot mogelijke kans op (gedeeltelijke) legering in de proef te hebben.

Resultaten en discussie

Het verkortende effect van groeiregulatie op de gewaslengte varieerde van 2 tot 18 cm, afhankelijk van jaar, middel, dosering en tijdstip. De minste gewasverkorting trad op bij toepassingen van alleen CCC (zowel bij één als twee bespuitingen) en een vroege toepassing van Moddus. Het sterkste verkortende effect deed zich voor bij Moddusbespuitingen in stadium DC 31-32 bij een dosering van 0,5 l/ha en bij combinaties met CCC.

In 2000 trad bij beide N-trappen legering op, evenals bij de hoogste N-trap in 2001. In 2002 bleef het gewas bij beide N-niveau's overeind. De meeste toepassingen van CCC en/of Moddus hadden een significante verbetering van de stevigheid tot gevolg. Het beste tijdstip voor toepassing van Moddus was stadium DC 31-32 (1 tot 2 knopen voelbaar). De optimale dosering bedroeg op dit tijdstip 0,5 l/ha bij een bespuiting zonder en 0,25 l/ha in combinatie met 1-1,5 l/ha CCC. Moddus en combinaties van Moddus en CCC, gespoten in dit stadium, beperkten de legering vrijwel volledig. De toepassingen van CCC zonder Moddus gaven ook een goede gewasstevigheid, maar bleven achter bij Moddus en combinaties met Moddus. Het optreden van legering hield sterk verband met de gewaslengte.

Als gevolg van het tegengaan van (ernstige) legering was de opbrengst bij bijna alle toepassingen van Moddus en/of CCC hoger dan bij het onbehandelde object. Alleen een enkelvoudige toepassing van Moddus aan het einde van de uitstoeling (DC29-30) verschilde niet significant. Het effect van deze toepassing op de gewaslengte en de mate van legering was ook beperkt. De maximale meeropbrengst (verschil tussen onbehandeld en het beste object) door groeiregulatie bedroeg gemiddeld 1,5 ton per ha, variërend van 1,2 tot 2,3 ton/ha. De verschillen in opbrengst tussen de objecten waren vrij klein en veelal niet significant, maar hielden wel verband met de mate van legering.

Als er legering optrad bleken alle strategieën van groeiregulatie een positief rendement te geven. Met andere woorden legering had een dusdanig negatief effect op de opbrengst dat (een of twee) bespuitingen met een groeiregulator geld opleverden. Het hoogste rendement werd behaald bij een strategie waarbij tweemaal een liter CCC werd gespoten. Ook een combinatie van 1 l/ha CCC + 0,25 l/ha Moddus (zowel in één keer als in twee keer gespoten) had een hoog rendement. Het voordeel van Moddus t.o.v. CCC is bij dit onderzoek echter niet naar voren gekomen.

In situaties waarbij ook zonder groeiregulatie geen legering zou zijn opgetreden, zijn geen positieve effecten op de opbrengst geconstateerd. In geen van de proeven zonder legering was er een (significant) verschil tussen een van de behandelingen en het onbehandelde effect. De bewering dat Moddus ook in situaties zonder legering tot een meeropbrengst zou leiden, kon in dit onderzoek dus niet bevestigd worden.

Conclusies

• Zowel Moddus, CCC als de combinatie van beide middelen verkortte de gewaslengte; in legeringsgevoelige situaties werd hierdoor de stevigheid van het gewas verbeterd.
• Legering bleek de korrelopbrengst sterk negatief te beïnvloeden; het voorkómen van legering in legeringsgevoelige situaties resulteerde bij alle strategieën in een meeropbrengst.
• Een éénmalige bespuiting met een mix van 1 l/ha CCC + 0,25 l/ha Moddus bleek een goede optie. Deze mix kon het beste in het twee knopenstadium gespoten worden.
• Een relatief goedkope en toch voldoende betrouwbare strategie bleek het spuiten van 2x één liter CCC (DC 30 en DC32).
• Het spuiten van een groeiregulator in situaties waarbij geen legering zou zijn opgetreden had geen positief effect op de opbrengst; de bespuiting(en) kostte(n) alleen maar geld.
• De proeven werden uitgevoerd met Florida, een ras met vrij lang stro en een beperkte stevigheid. Het is niet duidelijk of de verkregen resultaten ook gelden voor de andere wintertarwerassen. Uit praktijkervaringen komt naar voren dat rassen sterk verschillend kunnen reageren op een bespuiting met Moddus.