Teelthandleiding pootaardappelen - loofvernietiging

In dit deel van de teelthandleiding pootaardappelen wordt ingegaan op de loofvernietiging.

De voornaamste reden om het loof van pootaardappelen te vernietigen is het voorkómen van besmetting met virusziekten. Daarnaast kan het bereiken van de economisch meest optimale sortering een reden zijn.

Algemeen

De voornaamste reden om het loof van pootaardappelen te vernietigen is het voorkómen van besmetting met virusziekten. Daarnaast kan het bereiken van de economisch meest optimale sortering een reden zijn. Doordat na loofvernietiging de groei wordt beëindigd, begint de schil van de knollen te verkurken (af te harden). Dit proces is in de regel na 14 dagen ver genoeg gevorderd om machinale oogst zonder veel ontvelling van de knollen mogelijk te maken.

De vernietiging van het loof moet volledig zijn; alle bovengrondse groene delen moeten worden gedood om (verdere) virusinfectie van de knollen te voorkomen. Voor de loofvernietiging kunnen verschillende methodes worden gebruikt.

Mechanisch

Loofklappen en trekken

Het loof kan volledig mechanisch worden vernietigd door het loof te klappen, gevolgd door het uittrekken van de overgebleven stengelstompen. Voor het trekken zijn verschillende systemen op de markt met riemen of luchtgevulde rollen of banden die de stengels uittrekken. Om deze machines goed te laten werken mag niet korter dan tot 15 à 20 cm worden geklapt, omdat anders de looftrekker onvoldoende grip op de stengelstompen heeft. Daarnaast moeten de stengels midden op de rug staan. Ze kunnen dan door de treksystemen op een zo laag mogelijk punt worden aangegrepen. Stengels zijn vlak bij de grond of juist daaronder veel sterker dan bijvoorbeeld op 10 centimeter hoogte. Daarom stelt het goed functioneren van de looftrekker hoge eisen aan aansluitrijen, regelmaat van poten, rugvorm en de plaats van de rug boven de poters.

Daarnaast moet bij het looftrekken worden voorkomen dat knollen worden blootgetrokken. Hiervoor is het nodig dat er voldoende grond (> 4 cm) op de knollen ligt. De plaats van de knollen in de rug is echter sterk ras en jaarafhankelijk. Afgezien van een goede rugopbouw valt hierin weinig te sturen.

Een nadeel van looftrekken is de relatief lage capaciteit. Bovendien kan men niet looftrekken onder natte omstandigheden. Daarnaast lukt het looftrekken niet bij alle rassen even goed. Wanneer het looftrekken minder goed slaagt en er teveel stengels blijven staan, is een nabespuiting met een chemisch middel nodig. Helaas is dit vaak het geval.

Een voordeel van looftrekken is dat de methode direct en volledig werkt. Hierdoor kan het loof kort voor een (advies)datum worden vernietigd, zodat de groeiperiode zo lang mogelijk en de opbrengst zo hoog mogelijk kan zijn.

Een ander voordeel van looftrekken is dat bij deze methode de ontwikkeling van Rhizoctoniasclerotiën op de knollen trager verloopt dan na chemische loofvernietiging. Wanneer het loof wordt getrokken zijn de knollen in de regel afgehard voordat Rhizoctoniaontwikkeling van betekenis heeft plaatsgevonden.

Groenrooien en onderdekken

Het groenrooien is een relatief nieuwe methode. Het is in feite een combinatie van mechanische loofdoding en rooien. Na zo kort mogelijk loofklappen (scheren), eventueel na loofklappen gevolgd door looftrekken, worden de aardappelen met een voorraadrooier voorzichtig gerooid en meteen in een nieuwe rug ondergedekt. Hierdoor kunnen na groenrooien de aardappelen in de grond afharden voordat Rhizoctoniaontwikkeling van betekenis ontstaat. Om deze periode lang genoeg te laten zijn is het echter een voorwaarde dat vrijwel geen loof en stengelresten in de nieuwe rug terechtkomen. Rhizoctonia op deze resten geeft aanleiding tot sclerotiënvorming, waardoor het postieve effect van groenrooien teniet wordt gedaan. De loof- en stengelresten moeten dus bij het klappen en/of trekken zijwaarts worden afgevoerd. De methode biedt daarnaast de mogelijkheid om tijdens het voorraadrooien de knollen te bespuiten met chemische middelen of organismen die ziekten kunnen bestrijden. Een voorbeeld hiervan is de schimmel Verticillium biguttatum die Rhizoctonia bestrijdt. In de regel worden bij het groenrooien twee ruggen tot één nieuwe samengevoegd. Deze nieuwe ruggen kunnen met een bunkerrooier of éénrijïge wagenrooier worden geoogst, zonder dat grote aanpassingen aan deze machine nodig zijn. Ook het afzonderlijk onderdekken van elke rug wordt wel toegepast. Vooral op zandgrond en lichte zavelgrond is deze methode uitstekend bruikbaar. Ze heeft als bijkomend voordeel dat tweerijïge rooimachines zonder aanpassingen voor het rooien/opladen kunnen worden gebruikt.

Mechanisch-chemisch

Een methode die de afgelopen jaren in de pootgoedteelt grote opgang heeft gemaakt is de combinatie van - meestal in één werkgang - klappen (liefst voor op de trekker) en spuiten. Na het klappen van het loof worden de achterblijvende stengelstompen in een rijenbespuiting behandeld met een chemisch loofdodingsmiddel. Dit gebeurt in één werkgang. Hoewel soms een tweede bespuiting nodig is, is met deze werkwijze over het algemeen een veel geringere inzet van loofdodingsmiddelen nodig dan bij volledig chemische loofdoding. De methode heeft een aanzienlijk hogere capaciteit dan looftrekken.

Chemisch

Het loof kan ook volvelds chemisch worden vernietigd. Belangrijk nadeel is dat de ontwikkeling van Rhizoctonia-sclerotiën sterker is dan bij andere methoden. Ander nadeel van de methode zijn dat ze meer groeidagen kost dan klappen gevolgd door spuiten doordat eerder moet worden gestart met de loofdoding. In gewassen met veel loof en/of onder natte omstandigheden moet de bespuiting worden herhaald voor een voldoende dodingseffect. Deze methode vergt een grote inzet van chemische middelen. Hier staat tegenover dat de capaciteit hoog is en dat het onder natte omstandigheden soms de enige toepasbare methode is.

Thermisch

Met name bij de biologische pootaardappelteelt wordt het loofbranden (brandstof LPG), al dan niet in combinatie met loofklappen, toegepast als methode van loofvernietiging. Een nadeel van deze werkwijze is de geringe capaciteit; tot 0,6 ha per uur bij een 4-rijïge machine. De capaciteit is afhankelijk van de loofmassa en de droogte van de grond en het gewas. Daarnaast zijn de kosten van branden relatief hoog. Een pluspunt van loofbranden is dat een eventueel aanwezige Phytophthoraaantasting onschadelijk wordt gemaakt, waardoor het risico op knolaantasting afneemt. Wanneer het loof niet wordt geklapt moet voor een volledige vernietiging in de regel meerdere malen worden behandeld.

Hergroei

Onafhankelijk van de toegepaste methode geldt dat de loofvernietiging volledig moet zijn en dat er geen nieuwe uitloop mag plaatsvinden. Deze jonge uitloop is zeer aantrekkelijk voor bladluizen en daardoor zeer gevoelig voor virusbesmetting. Bovendien ontwikkelt hergroei zich veelal in een periode dat er veel bladluizen met virus rondvliegen. Wanneer hergroei optreedt moet deze zo snel mogelijk worden vernietigd.