Teelthandleiding koolzaad - nieuwe ontwikkelingen

Dit deel van de teelthandleiding koolzaad gaat in op nieuwe ontwikkelingen rond koolzaad.

Plantaardige olie

Minerale olie werd als bijmenging bij gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, maar gaf milieutechnisch wat problemen. Nu wordt daarvoor plantaardige olie ingezet.

Biologisch afbreekbare smeermiddelen

Vooral in de bosbouw en watersport komt steeds meer vraag naar milieuvriendelijke smeermiddelen.

Brandstof uit koolzaad voor de toekomst

Zuivere, koudgeperste plantaardige olie

Toen Rudolf Diesel zijn "eerste" dieselmotor ontwierp gebruikte hij als brandstof plantaardige (noten)olie. Bij zijn octrooi aanvraag in 1912 erkende hij het belang van opgeslagen zonne-energie, welke o.a. in de vorm van zuivere plantaardige olie, een constante en hernieuwbare grondstof vormt. Het aspect van dreigende tekorten aan minerale oliën de voortdurende stijgende prijzen voor energie, vanwege het steeds maar toenemende verbruik, gekoppeld aan de milieu problemen heeft ertoe geleid dat alternatieve energiedragers worden geïntroduceerd. Plantaardige olie maakt deel uit van een natuurlijke cyclus. Bij gebruik als motorbrandstof ontstaat slechts zoveel CO2 (kooldioxide), dat die hoeveelheid tijdens de groei van de plant volledig wordt teruggenomen waarbij het teruggaat in de natuurlijke kringloop en als voeding dient voor opgroeiende planten. Het natuurlijke evenwicht blijft hierdoor gehandhaafd. Tevens is het bij verbranding zwavelvrij, dit betekent geen emissies waardoor "zure regen" ontstaat.

Brandstof uit koolzaad

De mogelijkheid om brandstof te winnen uit plantaardige producten is alleen aantrekkelijk als er een vrijstelling van accijns gegeven wordt. Het ministerie van Financiën heeft voor een proefproject met 300 tot 350 voertuigen in de periode 2002 tot 2010 een beperkte accijns gegeven voor pure plantaardige olie. Ook de Europese Unie heeft Pure Plantaardige Olie officieel erkend als hernieuwbare (bio)brandstof met een kooldioxine-neutraal effect. Koolzaad kan als non-food gewas op braakpercelen geteeld worden, waarbij dan de MacSharry premie ontvangen wordt.

Biodiesel

Biodiesel is een plantaardige brandstof die is gemaakt van koolzaadolie (van de koolzaadplant, Brassica napus). De koolzaad wordt warm geperst en na filteren veresterd. Veresteren wil zeggen de glycerine moet verwijderd worden uit de plantaardige olie, dit chemisch proces van veresteren met behulp van methanol en een katalysator geeft een restproduct: glycerine. Deze stof heeft weinig waarde. In biodiesel zijn dus de dikmakende vetten als glycerine uit de olie gehaald en ontbrandingsstoffen toegevoegd om het octaangehalte te verhogen (dan brandt het beter; men zegt: de viscositeit is niet zo temperatuurafhankelijk). De ontbrandingseigenschappen zijn vergelijkbaar met die van minerale diesel. Een nadeel is de hogere zuurgraad. Daarnaast kost de productie van biodiesel meer energie dan die van zuiver plantaardige olie, waardoor biodiesel in zijn totaliteit minder vriendelijk voor het milieu is dan zuiver plantaardige olie.

Koolzaadolie (Pure Plantaardige Olie)

Koolzaadolie is de koudgeperste olie uit de zaden van Brassica napus. Een probleem met koolzaadolie is dat het dikker van consistentie is dan diesel. Daardoor loopt, gebruikt in een verbrandingsmotor, de druk op en vloeit de brandstof maar moeizaam vanuit de tank naar de motor. En eenmaal in de motor aanbeland, laat de dikke olie zich lastig vernevelen in de cilinders. Door de olie te verhitten met energie die uit een warmtewisselaar uit het koelsysteem van de motor wordt gehaald, benadert de stroperigheid van de koolzaadolie de stroperigheid van diesel. Wanneer een motor geschikt is gemaakt voor deze brandstof, rijdt hij er prima op, maar kan ook nog op gewone dieselolie rijden. Auto's met dergelijke aangepaste motoren trekken uitstekend op, er zit geen zwavel in de uitlaatgassen, er zitten geen zware metalen in en de uitstoot van roet is gehalveerd.
Voor de productie van koolzaadolie zijn geen grote hightech-installaties nodig en een boer die een paar hectare grond heeft braak liggen, kan zo koolzaad gaan telen en verkopen. Maar koolzaadolie zal niet zo gauw een hoge vlucht nemen. Om een vrachtwagen een jaar te laten rijden, zijn ongeveer 20 hectaren koolzaad nodig. Een hectare levert 4500 kilogram koolzaad, waaruit ongeveer 1500 liter olie geperst kan worden. Daar rijdt één vrachtwagen ongeveer 1500 kilometer mee.
Door de techniek van het koud persen te gebruiken blijft er een hoogwaardig restproduct over: de perskoek. De perskoek heeft een hoge voedingswaarde als krachtvoer voor het vee. Voor krachtvoer is een VEM-waarde van 900 tot 1000 nodig. Het restproduct van de koolzaadolie winning heeft een VEM-waarde van 1260 en 33 procent ruw eiwit. Koolzaad kan in dit geval soja vervangen.