Teelthandleiding cichorei - grondbewerking en zaaibedbereiding

In dit deel van de teelthandleiding cichorei wordt ingegaan op de rol van de grondbewerking en de zaaibedbereiding bij de teelt van cichorei.

Cichorei reageert sterk op de bodemstructuur en vraagt een goed doorwortelbare grond. Een diepe grondbewerking (30 cm) is aan te bevelen; het breken van ploegzolen en/of andere slecht doorlatende lagen is noodzakelijk. Na het klaarmaken ...

Inleiding

Cichorei reageert sterk op de bodemstructuur en vraagt een goed doorwortelbare grond. Een diepe grondbewerking (30 cm) is aan te bevelen; het breken van ploegzolen en/of andere slecht doorlatende lagen is noodzakelijk. Elke grondsoort stelt weer andere eisen aan de bewerking. Zwaardere gronden boven 20% afslibbaar (lichte klei, zware zavel) dienen vóór de winter geploegd of gespit te worden. Lichtere gronden kunnen eventueel in het voorjaar worden bewerkt. Gebruik van een vorenpakker op zandgrond is nodig als op vlakveld wordt geteeld.
Na de diepe grondbewerking volgt het klaarmaken van het zaaibed. De toplaag moet goed verkruimeld zijn, maar vooral niet te los. Het zaad moet juist op de vochtige ondergrond komen te liggen. Hoe de grondbewerking en de zaaibedbereiding moeten plaatsvinden, is naast het bodemtype, afhankelijk van de teeltwijze van de wortels. De cichoreiteelt vindt plaats op vlakveld of op ruggen. De keuze voor vlakvelds- of ruggenteelt wordt vooral bepaald door de rooibaarheid van de wortels in de herfst en de beschikbare mechanisatie (rooimachine). Op de zwaardere gronden wordt geadviseerd de wortels op ruggen (50 cm ruggenafstand) te telen. De 50 cm-vlakveldsteelt (en 45 cm in België) beslaat momenteel ongeveer 95% van het areaal, 2,5 % op 37,5 cm en 2,5 % op 50 cm ruggen.

Vlakveldsteelt

Bij de vlakveldsteelt is een rijenafstand van 37,5 of 50 cm mogelijk. Hoewel uit het oogpunt van plantverdeling de 37,5 cm rijenteelt de meest aantrekkelijke teeltwijze is, wordt vanwege mechanisatie-aspecten meestal een rijenafstand van 50 cm aangehouden (afbeelding 1).

Voor de zaaibedbereiding op zandgrond kan men gebruik maken van een eg met korte tanden, al dan niet met verkruimelrollen, of van een triltandcultivator met een goede diepteregeling en verkruimelrollen (afbeelding 2).

Ook de hakenbeddenfrees met egaliseerrol is een ideaal werktuig in verband met een egale verkruimeling over de hele werkdiepte. Om te voorkomen dat insporing ontstaat, moet de grond bij het bewerken voldoende droog zijn.

Op de lichte zavelgronden tot 20 % afslibbaar kan men het zaaibed klaarmaken met een:

tandensleep of duizendpooteg;

triltandcultivator met een goede diepteregeling en verkruimelrollen;

(rotor)kopeg met verkruimelrollen.

Lichte, slempgevoelige zavelgronden mogen niet te fijn worden gemaakt met het oog op korstvorming en het dichtslaan van de bodem als gevolg van neerslag.
Bij vlakveldsteelt is de opkomst vaak wat beter dan bij ruggenteelt. Bij de kieming treedt wat minder snel vochttekort op, doordat de capillaire opstijging van water beter gewaarborgd is. De indringingsweerstand in de grond loopt bij vlakveldsteelt vaak sneller op waardoor gemiddeld iets meer vertakte wortels geoogst worden.

Ruggenteelt

Bij de teelt op ruggen is een afstand tussen de ruggen van 50 of 75 cm gebruikelijk (figuur 1).

Vlakveldsteelt op 50 cm of ruggenteelt op 50 cm met één rij per rug zijn vergelijkbaar wat betreft plantverdeling. De teelt op 75 cm-ruggen met twee rijen per rug heeft de meest ongunstige plantverdeling: er heerst concurrentie tussen de planten op de rug terwijl een groot deel van de ruimte tussen de ruggen niet voor de plantontwikkeling gebruikt wordt. In de praktijk worden er geen cichoreiwortels op 75 cm ruggen geteeld.

Rugopbouw

De ruggen worden tenminste drie weken voor het zaaien opgebouwd. Op zware zavelgronden kan het opbouwen van de 75 cm-ruggen het beste al in de herfst gebeuren. Dit gaat alleen als de grond met de frees te bewerken is. Gedurende de winter neemt de omvang van de rug met 20 à 30% af. Op deze wijze kan in zeer goed bezakte ruggen worden gezaaid en is de vochtvoorziening rond het kiemende zaad in het algemeen wat beter. In de meeste gevallen worden de ruggen in het voorjaar opgebouwd. De 75 cm-ruggen moeten worden aangedrukt, zodat de topbreedte circa 20 cm is. Dit is nodig, omdat er twee rijen op de rug gezaaid moeten worden met een onderlinge afstand van 8 cm. Bij 50 cm-ruggen kan slechts één rij per rug worden gezaaid. Bij het zaaien wordt een laagje droge grond van de rug afgeschoven.

De ruggen kan men op verschillende manieren opbouwen. De meest voorkomende methoden zijn:

Frezen over de volle werkbreedte met aanaarders en drukrollen achter de frees. Met deze methode kunnen de ruggen in één werkgang gemaakt en aangedrukt worden;

Rijenfrees met aanaarders erachter of met aangebouwde kappen waarmee de ruggen worden gevormd. De rijenfrees met aangebouwde kappen of rugvormers werkt dwingend, dat wil zeggen, perst de grond in de rugvorm. Deze ruggen zijn stevig en vervormen vrijwel niet in de loop van de tijd. De bovenbreedte is 15 à 16 cm. De ruggen zakken nog wel wat na en behoeven niet gerold te worden als ze vroeg zijn gemaakt (afbeelding 3);

Schudeggen en daarna met aanaarders de ruggen opbouwen.

Bij alle methoden is uitgegaan van geploegd land. Voorkom dat de ruggen boven de trekkersporen worden opgebouwd.

Op een zavelgrond van 20% afslibbaar (PPO te Lelystad) wordt jaarlijks gespit of geploegd bij een zelfde bewerkingsdiepte. De rugopbouw gebeurt in één keer twee tot drie weken voor het zaaien. Uit opkomsttellingen blijkt geen verschil tussen de wijzen van hoofdgrondbewerking. Na spitten is het aandeel vertakte wortels wat groter dan na ploegen. De wortelopbrengst is wisselend in het voordeel van spitten of ploegen.