Mechanische onkruidbestrijding in zaaiuien

In dit artikel wordt ingegaan op de resultaten van onderzoek naar de mogelijkheden van machines die ook in de gewasrij het onkruid in uien kunnen verwijderen.

Inleiding

Zaaiuien is een gewas dat langzaam kiemt en groeit. Hierdoor blijft het gewas lang open. Deze factoren en het feit dat de meeste onkruidsoorten sneller kiemen en groeien dan een ui, maken mechanische onkruidbestrijding in zaaiuien niet gemakkelijk. Tussen de gewasrijen kan er voldoende. Met schoffelen en eggen tussen de rijen kan het onkruid goed opgeruimd worden. Het grote probleem zijn meestal de onkruiden in de gewasrij.
De laatste jaren zijn er machines ontwikkeld die ook in de gewasrij het onkruid kunnen verwijderen. Onderzoek heeft aangetoond dat er mogelijkheden zijn. Alleen zonder herbiciden is nog steeds handwerk nodig.

Proefopzet en resultaten

Vanaf 2000 is er onderzoek uitgevoerd in verschillende gewassen met de nieuwe machines die het onkruid in de rij bestrijden. Het gewas zaaiuien werd in dit onderzoek meegenomen, omdat uien echt een probleem gewas is voor mechanische onkruidbestrijding. Op kleigrond in de Flevopolder zijn drie proeven uitgevoerd.

Onkruidbestrijding

Het effect van de diverse apparatuur wisselde over de drie jaren heen (tabel 1).

Machine	Jaar			Gemiddelde van 2000/2002
	2000	2001	2002
Alleen schoffelen	0 (71,5 onkr/m 2 )	0 (19,1 onkr/m 2 )	0 (122,5 onkr/m 2 )	0 (71,0 onkr/m 2 )
+ kleine vingerwieder	60	47	40	49
+ grote vingerwieder	71	36	46	51
+ rotorwieder		50	52	51
+ torsiewieder	61		43	52
Chemisch	90	96	91	92

Dit was afhankelijk van de vochtigheid en de structuur van de grond en tevens van de ontwikkeling van het onkruid. De verschillen tussen de diverse apparaten werden vooral bepaald door de afstelling en hier is en blijft het inzicht van de gebruiker erg belangrijk. Gemiddeld was het bestrijdend effect ongeveer 50%.

Handwieduren

De hoeveelheid uren (tabel 2) die nodig waren om het onkruid uit de rij te verwijderen was in de drie proeven gemiddeld 131 per hectare, bij alleen schoffelen. Dit ligt iets onder het gemiddelde van de biologische bedrijven met een vergelijkbare grondsoort. Door inzet van de nieuwe machines zien we hier een winst van 44 tot 63 %. Dit is voor een biologische bedrijf mooi meegenomen.

Machine	Jaar			Gemiddelde van 2000/2002 (afname t.o.v. alleen schoffelen)
	2000	2001	2002
Alleen schoffelen	177	33	188	131
+ kleine vingerwieder	73	24	127	74 (44%)
+ grote vingerwieder	47	18	78	48 (63%)
+ rotorwieder		11	107	59 (55%)
+ torsiewieder	98		99	62 (53%)
Chemisch	30	14	34	26 (80%)

Plantverlies

De verschillende apparaten lieten grote verschillen zien in de aantallen uien planten die verloren gingen (tabel 3). Bij alleen schoffelen met een schoffelbreedte van 20 cm en een rijenafstand van 27 cm, was dit ook nog 4 %. Hier werden enkele planten omgeschoffeld, maar de meeste planten gingen verloren door het onderdekken van de kleinste uien planten.
Bij de kleine vingerwieder en de torsiewieder waren de plantverliezen acceptabel, maar bij de grote vingerwieder en de rotorwieder waren ze hoog, vooral in 2002.

Machine	Jaar			Gemiddelde van 2000/2002
	2000	2001	2002
Alleen schoffelen	4,1	6,9	1,4	4,1
+ kleine vingerwieder	4,8	9,3	7,9	7,3
+ grote vingerwieder	15,4	12,0	30,5	19,3
+ rotorwieder		18,8	25,4	22,4
+ torsiewieder	9,2		6,8	8,0
Chemisch	4,9	3,0	0,0	2,6

Opbrengst

Plantverlies en opbrengstreductie gaan bij mechanische onkruidbestrijding niet altijd samen. In tabel 4 staan de opbrengsten van 2000, 2001 en 2002. De sortering veranderde wel. Bij grote plantverliezen waren de uien groter. Afhankelijk van de prijs zal dat positief of negatief zijn. Door iets dikker te zaaien kan het plantverlies gecorrigeerd worden. In twee van de drie jaren bleek dat de gewasremming door chemisch vergelijkbaar was met die van de mechanisch.

Machine	Jaar			Gemiddelde van 2000/2002
	2000	2001	2002
Alleen schoffelen	100 (=94 ton/ha)	100 (=63 ton/ha)	100 (=70 ton ha)	100
+ kleine vingerwieder	95	95	96	95
+ grote vingerwieder	86	97	103	95
+ rotorwieder		98	96	97
+ torsiewieder	94		93	94
chemisch	94	102	95	97

Conclusie

Inzet van wiedapparatuur die het onkruid ook in de rij bestrijdt, biedt in de biologische teeltwijze van zaaiuien mogelijkheden.
De uiteindelijke resultaten zullen meestal meer afhangen van de kwaliteit van de gebruiker dan van het gebruikte apparaat.
Een volledige mechanische oplossing biedt de ingezette apparatuur niet, maar we zijn op de goede weg. Betere afstemming van alle teeltmaatregelen kunnen zeker een steentje bijdragen om de resultaten te verbeteren. Toekomstig onderzoek zal zich daar dan ook meer op gaan richten.