Gaatjes in consumptieaardappelen

Gaatjes in consumptieaardappelen (tafel- en verwerkingsaardappelen) zijn soms een belangrijk kwaliteitsprobleem in Nederland. Gaatjes verlagen de uitwendige kwaliteit en leiden tot extra schilverliezen. De oorzaken van het probleem zijn niet precies bekend.

Doel van deze bureaustudie was een beschrijving van de mogelijke oorzaken. Rhizoctonia solani en ritnaalden werden genoemd als belangrijkste veroorzakers van gaatjes.
De belangrijkste probleemgebieden zijn op lichte gronden in bouwplannen met gescheurd grasland, graszaad of groenbemesters.
Kwantificering van de financiële schade was niet exact mogelijk, maar wordt geschat op vijf tot tien miljoen Euro per jaar in de Nederlandse consumptieaardappelteelt. De (financiële) schade wordt afgewenteld op de teler; de handelsbedrijven en verwerkers accepteren geen slechte partijen of passen een korting toe.
Als vervolgaanpak wordt voorgesteld:

• Identificatie van de 'gaatjesveroorzaker' op perceelsniveau;
• Ontwikkelen van een ritnaaldenwaarschuwingssysteem met behulp van de Kniptor Kit;
• Beschikbaar maken van meer middelen voor de beheersing van ritnaalden.

Onderzoek

In 2006 is een bureaustudie uitgevoerd naar het optreden van gaatjes in consumptieaardappelen. De studie bestond uit een literatuuronderzoek en een inventarisatie van het probleem bij aardappelhandelshuizen en aardappelverwerkende bedrijven in Nederland. Op grond hiervan is een vervolgaanpak voorgesteld.

Resultaten en conclusies

De inventarisatie heeft laten zien dat gaatjes problematisch zijn op lichte gronden in bouwplannen met gescheurd grasland, graszaad, groenbemesters en, weinig genoemd, wintertarwe. Een van de handelshuizen vond ook gaatjes in aardappelen geteeld op zware klei. Voorvruchten leken meer bepalend te zijn dan de grondsoort.

Slakken en wortels van kweekgras werden genoemd als minder relevante veroorzakers van gaatjes in aardappelknollen. Telers en teeltbegeleiders lijken onvoldoende in staat te zijn de oorzaken van het ontstaan van gaatjes vast te stellen. Zij komen waarschijnlijk niet altijd tot de juiste identificatie en daarmee niet altijd tot de gewenste beheersingsstrategie. Een meer proactieve houding van de teler en teeltbegeleider is gewenst. Dit is mogelijk door waarnemingen tijdens de teeltperiode, registratie van 'gaatjesprobleempercelen' gevolgd door identificatie van de probleemveroorzaker (aspecten van kennisvergaring) en toepassen van een beheersstrategie. De geïnventariseerde bedrijven noemden het bestrijdingseffect van Mocap op ritnaalden onvoldoende en pleiten voor een pakket met meer middelen.

In onderstaande figuren zijn verschillende soorten gaatjes en hun waarschijnlijke veroorzaker weergegeven.

De omvang van het gaatjesprobleem is niet erg duidelijk. Enkele bedrijven menen dat het probleem toeneemt, andere bedrijven noemen het een zeer gering probleem. Kwantificering van financiële schade was niet exact mogelijk, maar wordt geschat op vijf tot tien miljoen Euro per jaar in de Nederlandse consumptieaardappelteelt. De (financiële) schade wordt afgewenteld op de teler; de handelsbedrijven en verwerkers accepteren geen slechte partijen of passen een korting toe.

De voorgestelde vervolgaanpak bestaat uit drie delen:

• Identificatie van de 'gaatjesveroorzaker' op perceelsniveau:
  • perceelsregistratie;
  • kennisoverdracht naar telers en teeltbegeleiders;
• Ontwikkelen van een ritnaaldenwaarschuwingssysteem met behulp van de Kniptor Kit;
• Beschikbaar maken van meer middelen voor de beheersing van ritnaalden.