Financiële gevolgen van een aaltjesbesmetting

Op dit moment is er niet meer dan een globale inschatting van de financiële consequenties van een aantasting door plantparasitaire aaltjes. Het Productschap Akkerbouw heeft in het kader van het Actieplan Aaltjesbeheersing PPO-agv opdracht gegeven om aan de hand van een aantal voorbeeldbedrijven de gevolgen van een aaltjesbesmetting systematisch in kaart te brengen en via bedrijfseconomische berekeningen tot een objectieve schadebepaling te komen.

Inleiding

De schade die aaltjes aanrichten is divers van aard. Naast een opbrengstderving in tonnen kan er kwaliteitsschade optreden. Dit kan leiden tot declassering van een product, zoals een partij pootgoed die door een aantasting van quarantaine-aaltjes wordt gedeclasseerd tot consumptie- of zetmeelaardappel. Ook kunnen producten worden afgekeurd ten gevolge van aaltjesaantastingen. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn bij peen die aangetast is door Meloidogyne chitwoodi of Pratylenchus penetrans. Uitgangsmateriaal zoals pootgoed dat aangetast is door quarantaine-aaltjes als Globodera spp., Meloidogyne chitwoodi, M. fallax of Ditylenchus dipsaci mag niet worden verhandeld. De aanwezigheid van deze aaltjes op percelen betekent om die reden al een financiële strop voor telers. De vrijheid van gewas- en rassenkeuze wordt beperkt door de aanwezigheid van een aaltjesbesmetting wat financieel nadelige gevolgen heeft. Daarnaast zijn er extra kosten, zoals voor bemonstering, toepassing van vanggewassen, granulaten en/of natte grondontsmetting, nodig om de besmette percelen te saneren.
Zelfs de grondprijs kan nadelig worden beïnvloed door een aaltjesbesmetting.
Op dit moment is er niet meer dan een globale inschatting van de financiële consequenties van een aantasting door plantparasitaire aaltjes. Het Productschap Akkerbouw heeft in het kader van het Actieplan Aaltjesbeheersing PPO-agv opdracht gegeven om aan de hand van een aantal voorbeeldbedrijven de gevolgen van een aaltjesbesmetting systematisch in kaart te brengen en via bedrijfseconomische berekeningen tot een objectieve schadebepaling te komen.

Uitvoering

Er is een bedrijfseconomische studie uitgevoerd voor drie regio’s, waarbij voor elke regio drie varianten worden doorgerekend. De voorbeeldbedrijven en de regio’s zijn:

• Een pootgoedbedrijf in de Noordoostpolder(NOP) / Wieringermeer;
• Een akkerbouwbedrijf met industriegroenten in Zuidoost-Nederland;
• Een akkerbouwbedrijf met zetmeelaardappelteelt in Noordoost-Nederland.

Voor deze drie bedrijfstypes is een representatieve bedrijfsopzet geformuleerd.
Per regio is er een nulsituatie, wat betekent dat er geen aaltjesproblemen zijn waarmee rekening hoeft te worden gehouden. In deze situatie is een optimaal bouwplan voor het hele bedrijf opgesteld. Vervolgens zijn er twee varianten op deze nulsituatie bepaald op basis van voor de regio relevante aaltjesproblemen. Voor deze twee varianten met aaltjesproblemen op een perceel van het bedrijf is een perceelsrotatie opgesteld, die erop gericht is de aaltjesproblemen op te lossen of te beheersen, afhankelijk van het type aaltje.
De saldi van de gewassen en de kosten van groenbemesters en eventuele aanvullende maatregelen, zoals vanggewas, granulaten of natte grondontsmetting, zijn voor alle drie varianten doorgerekend op basis van de KWIN-gegevens uit 2006. Hiermee wordt de opbrengstderving tengevolge van de aaltjesbesmetting op een perceel zichtbaar ten opzichte van de nulsituatie.
Vervolgens is berekend wat de opbrengstderving van het besmette perceel betekent voor het totale rendement van het bedrijf gedurende een volledige rotatie.
Eveneens wordt aangegeven wat de consequenties zijn van de diverse aaltjesbesmettingen wanneer geen beheersplan wordt uitgevoerd. Zowel de bouwplannen en gewasrotaties als de financiële berekeningen zijn teruggekoppeld met representanten uit de regio.

Resultaten

De berekeningen voor de NOP en Wieringermeer zijn afzonderlijk uitgevoerd vanwege verschillende gewasrotaties. De netto-rendementen van een zesjarige rotatie op 40 ha bedrijfsgrootte staan in tabel 1 en maken duidelijk dat het nemen van beheersmaatregelen tegen Globodera pallida en Meloidogyne chitwoodi lonend zijn. De extra kosten door aanvullende maatregelen bleken ruimschoots goedgemaakt te worden door de meeropbrengsten.

5/6^e deel van het bedrijf niet besmet, 1/6^e deel besmet

De berekeningen voor Zuidoost-Nederland (ZON) staan vermeld in tabel 2. Het betreft de netto-rendementen van een achtjarige rotatie op 64 ha bedrijfsgrootte. Uit tabel 2 blijkt dat het nemen van beheersmaatregelen tegen Pratylenchus penetrans en Meloidogyne chitwoodi lonend is. De extra kosten door aanvullende maatregelen bleken ook in dit scenario ruimschoots goedgemaakt te worden door de meeropbrengsten. Bij een M. chitwoodi-besmetting bleek na maatregelen het totaal rendement hoger te zijn dan bij geen besmetting. Dit gaat alleen op als spinazie als alternatief gewas kan worden geteeld. De boodschap is dat ook op besmette percelen een goed bedrijfsrendement mogelijk is met de juiste maatregelen.

7/8^e deel van het bedrijf niet besmet, 1/8^e deel besmet

In Noordoost-Nederland (NON) loont het ook maatregelen te nemen tegen Pratylenchus penetrans, al dan niet in combinatie met Trichodoride aaltjes.
Tabel 3 vermeldt het netto-bedrijfsrendement van een zesjarige rotatie op een bedrijf van 60 ha. Ook in deze regio bleek het toepassen van een aaltjesbeheersingsstrategie lonend te zijn.

5/6^e deel van het bedrijf niet besmet, 1/6^e deel besmet