Cystentoets van aardappelpootgoed voor export

Om een indicatie te hebben van de sanitaire kwaliteit van het pootgoed kan een partij worden gewassen en gecontroleerd op AM door het inbouwen van een cystenfilter (zeeftrommel) in de wasstraat. PPO-agv heeft, in opdracht van het PA, onderzocht of een filter in de wasstraat functioneert naar behoren. Dat betekent dat cysten, die aanwezig zijn op partijen aardappels, gedurende het wasproces worden uitgefilterd en kunnen worden aangetoond op het filter.

Gebleken is dat "De Kubbe" te Biddinghuizen nu over een wasstraat beschikt waarmee partijen aardappels kunnen worden onderzocht op cysten van aardappelcysteaaltjes.
Door het wassen van pootgoed en inbouwen van deze bemonstering in de wasstraat wordt het mogelijk om partijen pootgoed te voorzien van een extra waarborg. Het verdient aanbeveling om de voors en tegens van deze techniek te bespreken met de betrokken partijen uit de pootgoedsector.

Inleiding

Het aardappelcysteaaltje (ACA) is een quarantaineorganisme dat zich kan verspreiden via pootgoed. Het aaltje kan aanwezig zijn in aanhangende grond of zich bevinden in onregelmatigheden van de schil, zoals diepe ogen of kraters van schurft. De aanwezigheid van aardappelcysteaaltjes in een partij pootgoed geeft problemen bij de afzet (afkeuringen).

Uit [INVALID URL], uitgevoerd door PPO-AGV in opdracht van het Productschap Akkerbouw (PA) in het kader van het Actieplan Aaltjesbeheersing, naar de effectiviteit van het wasproces van "De Kubbe" te Biddinghuizen is gebleken dat aardappels wel grondvrij kunnen worden gemaakt, maar niet volledig cystenvrij. Na het wassen van besmette partijen resteren nog enkele cysten, die een vitale cystinhoud bleken te hebben en tot vermeerdering in staat waren.
De afzet van pootaardappels kan worden bemoeilijkt door het feit dat geen "cystenvrij"-garantie kan worden afgegeven voor gewassen partijen. Uit het LNV-project "Sanitatie pootgoed" is gebleken dat wassen alleen zinvol is voor vatbare rassen. Op resistente rassen, geteeld op AM-vrije percelen, is de trefkans op cysten minimaal.

Om een indicatie te hebben van de sanitaire kwaliteit van het pootgoed kan een partij worden gewassen en gecontroleerd op AM door het inbouwen van een cystenfilter (zeeftrommel) in de wasstraat. PPO-agv heeft, in opdracht van PA, onderzocht of een filter in de wasstraat functioneert naar behoren. Dat betekent dat cysten, die aanwezig zijn op partijen aardappels, gedurende het wasproces worden uitgefilterd en kunnen worden aangetoond op het filter.

Onderzoek

Bij het wasproces van "De Kubbe" te Biddinghuizen worden de aardappels gereinigd van grond en andere vervuiling onder hoge druk met ozon behandeld water. Van Antwerpen Milieutechniek heeft een zeeftrommel als filter ingebouwd met een poriegrootte van 120 micron (0,12 mm). Deze poriegrootte is klein genoeg om ACA-cysten tegen te houden. Het wasproces kan zowel met als zonder zeeftrommel draaien. De cysten die op de zeeftrommel achterblijven worden eraf gespoeld en opgevangen in een cystenemmer.

ACA-besmette aardappels zijn vanaf oktober 2009 opgeslagen om te worden gebruikt voor dit onderzoek. Omdat de fiattering voor dit onderzoek pas in juni 2010 werd afgegeven, waren deze aardappels niet meer bruikbaar.
De effectiviteit van de zeeftrommel is daarom op twee andere manieren onderzocht. Batchgewijs is een bekend aantal losse cysten aan het begin van de wasstraat toegevoegd aan het waswater, zonder aardappels, waarna op de zeeftrommel de cysten zijn opgevangen en geteld. Daarnaast zijn drie partijen aardappels (Innovator) met veel aanhangende grond gewassen en is het vuil dat op de zeeftrommel achterbleef (debris) opgevangen. Aan dit debris is een bekend aantal cysten toegevoegd, waarna het geheel is opgeschoond en de teruggevonden cysten zijn geteld.

Resultaten

Het onderzoeken van een partij aardappels op ACA-cysten door ze te wassen is goed mogelijk gebleken. De capaciteit van het systeem van circa 20 m3 water per uur werd niet negatief beïnvloed door de draaiende zeeftrommel. Dus technisch bleek het systeem uitstekend te functioneren.
Van de cysten die los aan het waswater zijn toegevoegd is gemiddeld over 10 batches 67% teruggevonden in de cystenemmer. Minimaal is 51% teruggevonden en maximaal 76%. Dit is een uitstekend resultaat, gezien het feit dat de losse cysten overal in het systeem konden blijven hangen.
Van de cysten die aan het debris van de gewassen aardappels waren toegevoegd is gemiddeld over 3 batches 97% teruggevonden. Minimaal is 93% teruggevonden en maximaal 99%.
De hoeveelheid debris afkomstig van maximaal drie kisten gewassen aardappels van elk 1300 kg was goed op te vangen en te onderzoeken op cysten.

Conclusies

De conclusie is dat "De Kubbe" te Biddinghuizen nu over een wasstraat beschikt waarmee partijen aardappels kunnen worden onderzocht op cysten van aardappelcysteaaltjes. De capaciteit wordt niet ongunstig beïnvloed door gebruik van de zeeftrommel.
Debris-monsters afkomstig van maximaal 3900 kg gewassen aardappels kunnen goed worden onderzocht op cysten.
De trefkans van aanwezige cysten op aardappels is groot; naar verwachting zullen circa 3 van de 4 cysten die tijdens het wassen loskomen van de aardappels ook daadwerkelijk worden gevonden in het debris. Als in het debris cysten zijn aangetoond, dan dient de wasstraat te worden gereinigd voordat volgende partijen worden gewassen om kruisbesmetting te voorkomen.
De omvang van te wassen partijen varieert van circa 2 tot 300 ton. De kleinste partij kan in zijn geheel worden gewassen en onderzocht op cysten in 1 monster. Van een partij van 300 ton gewassen aardappels kan bijvoorbeeld steekproefsgewijs 10% worden beoordeeld op cysten in 8 monsters.
De beoordeling op cysten kan door standaardlaboratoria voor aaltjesonderzoek worden uitgevoerd.
Door het wassen van pootgoed en inbouwen van deze bemonstering in de wasstraat wordt het mogelijk om partijen pootgoed te voorzien van een extra waarborg.
Het verdient aanbeveling om de voors en tegens van deze techniek te bespreken met de betrokken partijen uit de pootgoedsector.