Chemische bestrijding resistente melganzevoet

In Nederland is op sommige percelen in melganzevoet resistentie gevonden tegen middelen met de werkzame stoffen metamitron en metribuzin. In dit onderzoek is nagegaan hoe deze resistente melganzevoet in aardappelen en suikerbieten chemisch goed bestreden kan worden.

Inleiding

Schimmels, insecten en onkruiden kunnen resistent worden tegen chemische bestrijdingsmiddelen. Een organisme dat voorheen goed werd bestreden, is dan veel minder gevoelig geworden voor een bepaald middel. Dit probleem ontstaat vooral als middelen heel vaak worden ingezet.
Een van de belangrijkste onkruiden is melganzevoet (Chenopodium album). De laatste jaren is op diverse percelen gebleken dat melganzevoet niet of slecht werd bestreden door middelen met de werkzame stof metamitron (o.a. in Goltix en Agrichem metamitron, toegepast in suikerbieten) en metribuzin (o.a. in Sencor WG en Mistral 70 WG, toegepast in aardappelen). Op percelen met veel melganzevoet kan er veel opbrengstverlies in aardappelen en bieten ontstaan omdat dit onkruid sterk concurreert met het gewas. Bovendien kan de resistente melganzevoet zich via zaad verspreiden naar andere percelen.

Onderzoek

In opdracht van het Productschap Akkerbouw heeft het PPO-AGV in 2010 en 2011 onderzoek gedaan naar mogelijkheden tot chemisch bestrijding van resistente melganzevoet in aardappelen en in suikerbieten. Dit is gebeurd op een praktijkperceel waar in 2009 door het Instituut voor Rationele Suikerproductie (IRS) was aangetoond dat de melganzevoet die daar aanwezig was, resistent was tegen middelen met de werkzame stof metamitron. In 2010 zijn er diverse onkruidbestrijdingsmiddelen in zetmeelaardappelen onderzocht en in 2011 is dat gebeurt in suikerbieten.

Resultaten

In de proef van 2010 zijn vanwege de te verwachten onkruidsoorten tankmixen gebruikt van Sencor en linuron en van Challenge en linuron. Daarnaast is het nieuwe middel Lingo ingezet. Dit middel bevat de werkzame stoffen clomazone en linuron. In alle combinaties kwam dus linuron als werkzame component voor. De middelen zijn gespoten rond opkomst van de aardappelen. De bezetting aan melganzevoet was in 2010 niet erg zwaar, maar toch waren er duidelijk verschillen tussen de middelen. De belangrijkste resultaten van de proef in aardappelen in 2010 staan in tabel 1.

Tabel 1. bestrijding 'resistente' melganzevoet in zetmeelaardappelen 2010.

Middelen	Beoordeling bestrijding*	Aantal melganzevoet planten
(dosering in liter of kg per ha)	melganzevoet, half juni	per 10 m2 begin augustus
0.5 Sensor + 1 linuron	6.2	6.8
2.5 Challenge + 1 linuron	8.6	1.0
2 Lingo	7.6	5.9
onbehandeld	2.3	15.0

* een hoger cijfer betekent een betere bestrijding van melganzevoet.

Met de combinatie van Challenge en linuron werd resistente melganzevoet goed bestreden, met de andere combinaties van middelen was de bestrijding van melganzevoet duidelijk minder goed.

In 2011 zijn op hetzelfde proefveld suikerbieten geteeld. Vanwege de zware onkruiddruk zijn na opkomst van de bieten tussen half april en eind mei in totaal 6 (LDS) bespuitingen uitgevoerd.
De gebruikte middelen en doseringen staan in tabel 2, de belangrijkste resultaten staan in tabel 3. In 2011 was de bezetting met resistente melganzevoet in dit proefveld heel hoog en kwamen er nauwelijks andere onkruidsoorten voor.

Tabel 2. Herbiciden combinaties in suikerbieten, proefveld 2011

ObjectMiddelen en dosering (in liter of kg per ha)Omschrijving en opmerkingen

Object	Middelen en dosering ( in liter of kg per ha)	Omschrijving en opmerkingen
A	0.5 Agrichem fenmedifam + 0.5 olie + 0.5 Goltix + 0.5 Tramat	Standaard combinatie
B	0.5 Agrichem fenmedifam + 0.5 olie + 1.0 Goltix + 0.5 Tramat	Hogere dosering Goltix
C	1.0 Agrichem fenmedifam + 0.5 olie + 0.5 Goltix + 0.5 Tramat	Hogere dosering fenmedifam
D	0.5 Agrichem fenmedifam + 0.5 olie + 0.5 Goltix + 0.5 Tramat + 1.0 middel X	Middel X is nog niet toegelaten in bieten en is alleen in de laatse vier bespuitingen toegepast
E	0.5 Goltix + 0.5 hulpstof + 0.8 - 1.0 middel Y + 0.5 - 0.75 Avadex	Middel Y is nog niet toegelaten  in bieten
H	1.25 Betanel Expert + 0.5 - 0.75 Goltix	Dosering Goltix: bespuiting 1 en 2: 0.5; overige vier bespuiting: 0.75
I	0.5 Agrichem fenmedifam + 0.5 olie + 0.5 Goltix + 0.5 Tramat	Standaard combinatie met toevoeging van Safari
O	Onbehandeld object	-

Tabel 3. Bestrijding melganzevoet en gewasstand van de suikerbieten, proefveld 2011

Object	Eindbeoorling op 31 mei*
	Bestrijding melganzevoet (0-10)	Stand biet (0-10)
A	4.0	7.3
B	5.3	8.3
C	4.8	8.0
D	7.2	3.8
E	4.9	7.0
H	8.5	6.5
I	5.1	7.3
O	1.0	-

* Een hoog cijfer duidt op een goede bestrijding van melganzevoet en op een goede gewasstand van de bieten.

Bij object O ( onbehandeld ) is geen bestrijding uitgevoerd. In de loop van mei werden de bieten bij dit object compleet overwoekerd door melganzevoet. De standaardcombinatie ( object A ) was onvoldoende werkzaam tegen melganzevoet. Een hogere dosering Goltix in de combinatie ( object B ) verbeterde het bestrijdingsresultaat wat, maar het effect op melganzevoet was eind mei niet voldoende. Een hogere dosering fenmedifam in de combinatie ( object C ) verbeterde het bestrijdingsresultaat ook wat, maar minder dan bij object B en het effect op melganzevoet bleef onvoldoende. Toevoeging van middel X in object D aan de vier laatste bespuitingen bestreed melganzevoet vrij goed, maar veroorzaakte ook een sterke groeiremming van de bieten, waardoor de gewasstand eind mei slecht was. Object E (Goltix, middel Y, hulpstof, Avadex) verbeterde de bestrijding van melganzevoet wat, maar het effect was eind mei onvoldoende. De combinatie van Betanal Expert en Goltix in object H bestreed melganzevoet het beste. De gewasstand leek op 31 mei bij object H wat minder te zijn, maar het verschil met de standaard-combinatie (A) was gering. Toevoeging van 15 gram Safari aan de standaardcombinatie in object I verbeterde bestrijding van melganzevoet wat, maar het bestrijdingseffect was eind mei ook bij dit object niet voldoende

Conclusies

Melganzevoet die resistent (minder gevoelig) is voor de werkzame stoffen metamitron en metribuzin kan in consumptie- en zetmeelaardappelen bestreden worden door een combinatie van Challenge en een linuron bevattend middel. In suikerbieten kan resistente melganzevoet het beste aangepakt worden met een combinatie van de middelen Betanal Expert en Goltix.